Odwołanie darowizny – Jak odwołać darowiznę? Na co trzeba wskazać?

Odwołanie darowizny

Kiedy? Wtedy, gdy udowodnimy obdarowanemu rażącą niewdzięczność. Najbardziej liczą się dowody. Tak, dowody! Jakie masz dowody?

Żona, mąż Cię oszukał? Co robić? Łatwiej zarzucić rażącą niewdzięczność bliskiemu, bo ma większe obowiązki niż osoba spoza rodziny. Tak wynika z najnowszego wyroku Sądu Najwyższego.

Jak odwołać darowiznę?

Wystąpienie przesłanki rażącej niewdzięczności nie czyni darowizny bezwzględnie nieważną czyli odwołaną z mocy prawa. W takiej sytuacji powstaje jedynie na rzecz darczyńcy prawo  do odwołania darowizny, a ten może z niego skorzystać bądź nie. W tej sprawie będzie trzeba przeprowadzić postępowanie dowodowe.

Odwołanie darowizny – Rażąca niewdzięczność

O istnieniu lub nieistnieniu podstaw do odwołania darowizny z powodu rażącej niewdzięczności decydują w każdym przypadku konkretne okoliczności. Bardzo ważne jest postępowanie dowodowe. Darowany dopuścił się rażącej niewdzięczności? Zwrot przedmiotu odwołanej darowizny powinien nastąpić stosownie do przepisów o bezpodstawnym wzbogaceniu (art. 898 § 1 k.c.). Rażącą niewdzięcznością może być opuszczenie w potrzebnie np. podczas ciężkiej choroby, brak wsparcia i wykonywania obowiązków rodzinnych, przestępstwo kradzieży. Naruszenie dóbr osobistych również może być uznane za rażącą niewdzięczność np. pomówienia rozpowszechniane w internecie.

Odwołanie darowizny – Co dalej?

Oświadczenie odwołujące darowiznę nieruchomości z powodu rażącej niewdzięczności nie powoduje per se przeniesienia własności nieruchomości z obdarowanego na darczyńcę. Oznacza to obowiązek zwrotu przedmiotu odwołanej darowizny stosownie do przepisów o bezpodstawnym wzbogaceniu. 

Czyli najpierw musimy odwołać darowiznę! To pierwszy krok…

W doktrynie i orzecznictwie przyjmuje się, że nieodpłatne świadczenie darczyńcy, stanowiące jednostronny akt szczodrobliwości, nakłada na obdarowanego etyczny obowiązek wdzięczności.

Odwołanie darowizny – Sankcja

Dlatego jest sankcja w postaci możliwości odwołania darowizny. Kiedy? W przypadkach skrajnie negatywnego zachowania się w tym zakresie przez obdarowanego.

Zwróćmy uwagę na podobne sprawy.

W wyroku Sądu Najwyższego z 10.08.2017 r., II CSK 871/1615, trafnie podniesiono, że możliwość odwołania darowizny z powodu rażącej niewdzięczności obdarowanego jest instytucją wyjątkową i w związku z tym przesłanka odwołania powinna być poddana wykładni restryktywnej

Niewdzięczność – Uwzględnia się wszystkie okoliczności 

Wyroku Sądu Najwyższego z 16.05.2007 r., III CSK 74/0419, która brzmi następująco: „Nie ma ogólnej reguły pozwalającej na uznanie zachowania obdarowanego wobec darczyńcy za rażącą niewdzięczność uzasadniającą odwołanie darowizny”. Ocena, czy obdarowanemu można przypisać niewdzięczność i to w stopniu rażącym, musi być dokonywana in casu na podstawie całokształtu okoliczności konkretnej sprawy z uwzględnieniem dobrych obyczajów, ale również norm obowiązujących w środowisku, w którym funkcjonują obie strony, oraz ich wzajemnych relacji, w tym stopnia bliskości.

Pojęcie „rażącej niewdzięczności” zawarte w przepisie art. 898 § 1 k.c. wymaga zatem analizy motywów określonych zachowań obdarowanego, w tym zwłaszcza tego, czy zachowania te nie są powodowane, czy wręcz prowokowane przez darczyńców. 

Przykładowo, jeśli zabronisz się ze sobą spotykać, odwiedzać w szpitalu, pomagać, ogólnie rzecz biorąc to Ty zerwiesz stosunki, aby później próbować udowodnić rażącą niewdzięczność obdarowanego i odebrać mu darowiznę – to mówiąc potocznie – nie przejdzie.