Przemoc psychiczna w relacjach małżeńskich. Tego rodzaju w relacjach małżeńskich przejawia się w subtelnych gestach i słowach. Bardzo często trudniej ją nazwać w porównaniu do przemocy fizycznej. Równocześnie bycie poddanym długotrwałej przemocy powoduje bardzo przykre dolegliwości ze strony układu nerwowego, prowadzi często do kryzysów psychicznych. Narażone są na nie osoby, które nie mają stabilnego poczucia własnej wartości i nie umieją stawiać granic, ale nie tylko. Przemoc psychiczna często pozostaje niewidoczna dla osób z zewnątrz, a jej skutki mogą być długotrwałe i głęboko traumatyczne. W tym wpisie opisuję czym jest przemoc psychiczna, jakie są jej główne formy oraz jak można ją rozpoznać.

Przemoc psychiczna w relacjach małżeńskich

Na samym początku powinniśmy uświadomić sobie czym jest przemoc psychiczna. Jest to szerokie pojęcie, coraz częściej używane, ponieważ wzrasta świadomość społeczna na temat niedozwolonych zachowań. Wiele osób korzysta z pomocy terapeutów lub dokształca się sama za pomocą książek psychologicznych czy poradników. Potrzebujesz konsultacji prawnej w zakresie prawa rodzinnego? Zadzwoń pod numer +48691512933 lub umów się w kalendarzu.

Czym jest przemoc psychiczna?

Nie istnieje jedna i oficjalna definicja przemocy psychicznej. Jednak istnieje przepis w Kodeksie karnym dotyczący znęcania, który wyróżnia dwa rodzaje przemocy: fizyczną i psychiczną.

Art. 207

§ 1. Kto znęca się fizycznie lub psychicznie nad osobą najbliższą lub nad inną osobą pozostającą w stałym lub przemijającym stosunku zależności od sprawcy albo nad małoletnim lub osobą nieporadną ze względu na jej stan psychiczny lub fizyczny, podlega karze pozbawienia wolności od 3 miesięcy do lat 5.

Przemoc psychiczną możemy inaczej nazwać przemocą emocjonalną.  Nie obejmuje ona bezpośredniej agresji fizycznej, lecz wykorzystuje słowa, gesty lub inne działania, aby zaszkodzić drugiej osobie. Ludzie stosują przemoc psychiczną zarówno intencjonalnie jak i nieświadomie powodowani własnym deficytami i trudnościami. Przemoc psychiczna często ma na celu lub wyraża się poprzez kontrolowanie, poniżanie lub izolowanie drugiej osoby.

Przykłady przemocy psychicznej

• Systematyczne krytykowanie, wyśmiewanie, obrażanie partnera
• Izolacja od rodziny i przyjaciół
• Wiele zakazów np. dotyczących stroju lub zachowania
• Kontrolowanie działań, wyborów i finansów partnera
• Manipulacje i szantaże emocjonalne
• Chorobliwa zazdrość i zakaz kontaktów z innymi ludźmi
• Stosowanie milczenia jako kary
• Podnoszenie głosu, krzyk, używanie inwektyw i przekleństw
• Umniejszanie emocjom partnera
• Gaslighting – tworzenie wątpliwości w percepcji partnera co do jego zdrowia psychicznego i pamięci
• Wzbudzanie poczucia zagrożenia i wypowiadane wprost groźby
• Wymaganie całkowitego posłuszeństwa, podporządkowanie sobie partnera
• Nieprzyjmowanie odmowy i brak szacunku do granic partnera
• Lekceważący, pobłażliwy lub pogardliwy stosunek do słów i emocji partnera
• Inwigilacja – naruszenia prywatności, zakładanie podsłuchów, sprawdzanie prywatnych wiadomości

Skutki przemocy psychicznej

Ofiary przemocy psychicznej narażone są na objawy ze strony systemu nerwowego – stany lękowe czy zaburzeń snu. Przemoc psychiczna wykorzystuje niskie poczucie własnej wartości ofiary, ale również obniża to poczucie u osób, które wcześniej miały stabilny i pozytywny obraz siebie. Przemoc psychiczna jest realnym zagrożeniem, może prowadzić do depresji,  a nawet myśli samobójczych. Długotrwała ekspozycja na tego typu przemoc może prowadzić do poważnych zaburzeń psychicznych i wymagać psychoterapii, a także konsultacji z psychiatrą.

Rozpoznawanie przemocy psychicznej

Rozpoznanie przemocy psychicznej może być trudne, ponieważ często jest ona ukryta i subtelna. Bardzo często będąc w relacji, gdzie manipulacja była regularnie stosowana, ofiara nie wierzy już swoim odczuciom. Warto słuchać powtarzających się opinii bliskich Ci osób dotyczących tego, że nie powinieneś/nie powinnaś godzić się na takie traktowanie. Innym symptomem jest poczucie nadmiernego wstydu i poczucia winy, które wcześniej w takim stopniu Ci nie towarzyszyło. Czujesz strach, że cokolwiek zrobisz może spotkać się to z negatywną oceną partnera. Żyjesz na huśtawce jego oczekiwań i warunków Ci stawianych. Jesteś spięty i nie umiesz odpoczywać. Twoje życie staje się nieprzewidywalne, a Ty dostosowujesz swoje zachowanie do emocji partnera i jego wymagań. Nie przynoszą Ci radości dawne przyjemności czy pasje, czujesz ogromne zmęczenie. 

Mając podejrzenia, że bliska Ci osoba jest ofiarą przemocy psychicznej, warto abyś zwracać uwagę na zmiany w zachowaniu i nastrój tej osoby. Izolacja od bliskich, wycofanie, brak radości z życia, ciągłe poczucie napięcia – to wszystko może być sygnałem, że dzieje się coś złego. Ofiary przemocy psychicznej często są osamotnione, zresztą sprawcy często odcinają swojego partnera od bliskich mu osób. Stosują różnego rodzaju zakazy, groźby lub manipulację, że przecież są w związku i „powinni sobie wystarczyć”. Jest to bardzo niepokojący sygnał.

Sprawdź jakie techniki stosują osoby toksyczne podczas rozwodu, zapraszam Cię na film na moim kanale YouTube:

Jak reagować na przemoc psychiczną?

Pierwszym, często najtrudniejszym krokiem jest uznanie, że to, co się dzieje, jest formą przemocy. Uświadomienie, że jest się ofiarą bywa nieprzyjemne, wiele ludzi unika tego nawet nie zdając sobie z tego sprawy. Bardzo trudno pogodzić się z myślą, że partner, który powinien być najbliższą i najbardziej wspierającą osobą, krzywdzi Cię. Ale dopiero po uznaniu, że dzieje się coś realnie szkodliwego, będziesz mógł adekwatnie zareagować. Ważne jest, aby ofiara przemocy nie była pozostawiona sama sobie. Szukaj wsparcia zarówno bliskich, jak i profesjonalistów. Jeżeli zauważasz, że bliska osoba może być ofiarą przemocy psychicznej, bądź obok i zapewnij o swoim wsparciu.

Prawne aspekty przemocy psychicznej

Przemoc psychiczna w małżeństwie to poważny problem, który często wymaga delikatności ze stron bliskich. Empatia, zrozumienie i ciepło to rzeczy, których ofiary potrzebują. Sama obecność i zapewnienie o wsparciu dają im nadzieję, że nie są zamknięte w klatce, z której nie ma wyjścia.